डिमल्सीफायर
| काही घन पदार्थ पाण्यात अघुलनशील असल्याने, जेव्हा यापैकी एक किंवा अधिक घन पदार्थ जलीय द्रावणात मोठ्या प्रमाणात असतात, तेव्हा ते हायड्रॉलिक किंवा बाह्य शक्तीने ढवळून पाण्यात इमल्सिफाइड अवस्थेत असू शकतात, ज्यामुळे एक इमल्शन तयार होते. सैद्धांतिकदृष्ट्या ही प्रणाली अस्थिर आहे, परंतु जर काही सर्फॅक्टंट्स (मातीचे कण इ.) असतील तर ते इमल्सिफिकेशन स्थिती खूप गंभीर बनवेल, दोन्ही टप्पे वेगळे करणे देखील कठीण आहे, सर्वात सामान्य म्हणजे तेल-पाणी वेगळे करताना तेल-पाणी मिश्रण आणि सांडपाणी प्रक्रियेत पाणी-तेल मिश्रण, हे दोन्ही टप्पे अधिक स्थिर तेल-पाणी किंवा पाण्यात-तेलाची रचना तयार करतात, सैद्धांतिक आधार "दुहेरी विद्युत थर रचना" आहे. या प्रकरणात, स्थिर विद्युत द्विस्तरीय रचना विस्कळीत करण्यासाठी तसेच इमल्सिफिकेशन प्रणाली स्थिर करण्यासाठी काही एजंट्स ठेवले जातात जेणेकरून दोन्ही टप्प्यांचे पृथक्करण साध्य होईल. इमल्सिफिकेशन विस्कळीत करण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या या एजंट्सना इमल्सिफिकेशन ब्रेकर्स म्हणतात. |
मुख्य अनुप्रयोग
| डिमल्सीफायर हा एक सर्फॅक्टंट पदार्थ आहे, जो विविध टप्प्यांच्या पृथक्करणात इमल्शनचा उद्देश साध्य करण्यासाठी इमल्शनसारखी द्रव रचना नष्ट करू शकतो. कच्च्या तेलाचे डीमल्सीफिकेशन म्हणजे बाह्य प्रसारणासाठी कच्च्या तेलाच्या पाण्याच्या प्रमाणाचे मानक सुनिश्चित करण्यासाठी, कच्च्या तेलाच्या निर्जलीकरणाचा उद्देश साध्य करण्यासाठी इमल्सीफाइड तेल-पाण्याच्या मिश्रणात तेल आणि पाणी सोडण्यासाठी इमल्शन ब्रेकिंग एजंटच्या रासायनिक प्रभावाचा वापर. सेंद्रिय आणि जलीय टप्प्यांचे प्रभावी पृथक्करण, सर्वात सोप्या आणि प्रभावी पद्धतींपैकी एक म्हणजे इमल्सिफिकेशन काढून टाकण्यासाठी डिमल्सिफायर वापरणे आणि दोन टप्प्यांचे पृथक्करण साध्य करण्यासाठी विशिष्ट शक्तीसह इमल्सिफाइड इंटरफेस तयार करणे. तथापि, वेगवेगळ्या डिमल्सिफायरमध्ये सेंद्रिय टप्प्यासाठी वेगवेगळी इमल्सिफायर ब्रेकिंग क्षमता असते आणि त्याची कार्यक्षमता थेट दोन-टप्प्यांचे पृथक्करण परिणामावर परिणाम करते. पेनिसिलिन उत्पादन प्रक्रियेत, एक महत्त्वाची प्रक्रिया म्हणजे पेनिसिलिन किण्वन मटनाचा रस्सा पासून सेंद्रिय सॉल्व्हेंट्स (जसे की ब्यूटाइल एसीटेट) वापरून पेनिसिलिन काढणे. किण्वन मटनाचा रस्सा प्रथिने, शर्करा, मायसेलियम इत्यादींचे कॉम्प्लेक्स असल्याने, काढणी दरम्यान सेंद्रिय आणि जलीय टप्प्यांमधील इंटरफेस अस्पष्ट असतो आणि इमल्सिफिकेशन झोन विशिष्ट तीव्रतेचा असतो, ज्याचा तयार उत्पादनांच्या उत्पन्नावर मोठा परिणाम होतो. |
सामान्य डिमल्सीफायर - तेल क्षेत्रात सामान्यतः वापरले जाणारे मुख्य नॉन-आयनिक डिमल्सीफायर खालीलप्रमाणे आहेत.
एसपी-प्रकार डिमल्सीफायर
| एसपी-प्रकार इमल्शन ब्रेकरचा मुख्य घटक पॉलीऑक्सिथिलीन पॉलीऑक्सिप्रोपिलीन ऑक्टाडेसिल इथर आहे, सैद्धांतिक संरचनात्मक सूत्र R(PO)x(EO)y(PO)zH आहे, जिथे: EO-पॉलिओऑक्सिथिलीन; PO-पॉलिओऑक्सिप्रोपिलीन; R-अ‍ॅलिफेटिक अल्कोहोल; x, y, z-पॉलिमरायझेशन डिग्री.एसपी-प्रकारचे डिमल्सीफायर हलक्या पिवळ्या पेस्टसारखे दिसते, एचएलबी मूल्य १०~१२ आहे, पाण्यात विरघळते. एसपी-प्रकारचे नॉन-आयनिक डिमल्सीफायर पॅराफिन-आधारित कच्च्या तेलावर चांगले डिमल्सीफायिंग प्रभाव पाडते. त्याच्या हायड्रोफोबिक भागात कार्बन १२~१८ हायड्रोकार्बन साखळ्या असतात आणि त्याचा हायड्रोफिलिक गट रेणू आणि पाण्यात हायड्रोक्सिल (-OH) आणि इथर (-O-) गटांच्या क्रियेद्वारे हायड्रोफिलिक असतो ज्यामुळे हायड्रोजन बंध तयार होतात. हायड्रोक्सिल आणि इथर गट कमकुवत हायड्रोफिलिक असल्याने, फक्त एक किंवा दोन हायड्रोक्सिल किंवा इथर गट कार्बन १२~१८ हायड्रोकार्बन साखळीच्या हायड्रोफोबिक गटाला पाण्यात ओढू शकत नाहीत, पाण्यात विद्राव्यतेचा उद्देश साध्य करण्यासाठी असे एकापेक्षा जास्त हायड्रोफिलिक गट असणे आवश्यक आहे. नॉन-आयनिक डिमल्सीफायरचे आण्विक वजन जितके मोठे असेल, आण्विक साखळी जितकी लांब असेल, त्यात जितके जास्त हायड्रोक्सिल आणि इथर गट असतील तितके त्याची ओढण्याची शक्ती जास्त असेल, कच्च्या तेलाच्या इमल्शनची डिमल्सीफायिंग क्षमता तितकीच मजबूत असेल. पॅराफिन-आधारित कच्च्या तेलासाठी एसपी डिमल्सीफायर योग्य असण्याचे आणखी एक कारण म्हणजे पॅराफिन-आधारित कच्च्या तेलात डिंक आणि अॅस्फाल्टीन नसते किंवा खूप कमी असते, कमी लिपोफिलिक सर्फॅक्टंट पदार्थ असतात आणि कमी सापेक्ष घनता असते. जास्त डिंक आणि अॅस्फाल्टीन सामग्री असलेल्या (किंवा २०% पेक्षा जास्त पाण्याचे प्रमाण असलेल्या) कच्च्या तेलासाठी, एसपी-प्रकार डिमल्सीफायरची डिमल्सीफायिंग क्षमता कमकुवत असते कारण त्यात एकल आण्विक रचना, कोणतीही शाखा असलेली साखळी रचना आणि सुगंधी रचना नसते. |
एपी-प्रकार डिमल्सीफायर
| एपी-प्रकारचे डिमल्सीफायर हे पॉलीऑक्सिथिलीन पॉलीऑक्सिप्रोपिलीन पॉलिथर आहे ज्यामध्ये पॉलीथिलीन पॉलीमाइन इनिशिएटर आहे, एक बहु-शाखा प्रकारचा नॉनिओनिक सर्फॅक्टंट आहे ज्यामध्ये आण्विक रचना सूत्र आहे: D(PO)x(EO)y(PO)zH, जिथे: EO - पॉलीऑक्सिथिलीन; PO - पॉलीऑक्सिप्रोपिलीन; R - फॅटी अल्कोहोल; D - पॉलीथिलीन अमाइन: x, y, z - पॉलिमरायझेशनची डिग्री. पॅराफिन-आधारित कच्च्या तेलाच्या डिमल्सिफिकेशनसाठी एपी-प्रकारच्या स्ट्रक्चर डिमल्सिफायरचा प्रभाव एसपी-प्रकारच्या डिमल्सिफायरपेक्षा चांगला आहे, तो २०% पेक्षा जास्त कच्च्या तेलाच्या पाण्याच्या सामग्रीसाठी अधिक योग्य आहे आणि कमी तापमानाच्या परिस्थितीत जलद डिमल्सिफायिंग प्रभाव प्राप्त करू शकतो. जर एसपी-प्रकारचे डिमल्सिफायर ५५~६०℃ आणि २ तासांच्या आत इमल्शन स्थिर करते आणि डिमल्सिफाय करते, तर एपी-प्रकारचे डिमल्सिफायरला फक्त ४५~५०℃ आणि १.५ तासांच्या आत इमल्शन स्थिर करते आणि डिमल्सिफाय करावे लागते. हे एपी-प्रकारच्या डिमल्सिफायर रेणूच्या संरचनात्मक वैशिष्ट्यांमुळे होते. इनिशिएटर पॉलीथिलीन पॉलीमाइन रेणूचे स्ट्रक्चरल स्वरूप ठरवते: आण्विक साखळी लांब आणि फांद्या असलेली असते आणि हायड्रोफिलिक क्षमता एकाच आण्विक संरचनेसह एसपी-प्रकारच्या डिमल्सिफायरपेक्षा जास्त असते. बहु-शाखा असलेल्या साखळीची वैशिष्ट्ये एपी-प्रकारच्या डिमल्सीफायरमध्ये उच्च ओलेपणा आणि पारगम्यता निश्चित करतात, जेव्हा कच्च्या तेलाचे डिमल्सीफायिंग, एपी-प्रकारचे डिमल्सीफायर रेणू तेल-पाणी इंटरफेस फिल्ममध्ये त्वरीत प्रवेश करू शकतात, तेव्हा उभ्या सिंगल रेणू फिल्म व्यवस्थेतील एसपी-प्रकारचे डिमल्सीफायर रेणू जास्त पृष्ठभाग व्यापतात, त्यामुळे डोस कमी असतो, इमल्शन ब्रेकिंग इफेक्ट स्पष्ट असतो. सध्या, या प्रकारचे डिमल्सीफायर हे डाकिंग ऑइलफिल्डमध्ये वापरले जाणारे चांगले नॉन-आयनिक डिमल्सीफायर आहे. |
एई-प्रकार डिमल्सीफायर
| AE-प्रकारचे डिमल्सीफायर हे एक पॉलीऑक्सिथिलीन पॉलीऑक्सिप्रोपिलीन पॉलिथर आहे ज्यामध्ये पॉलीथिलीन पॉलीमाइन इनिशिएटर आहे, जो बहु-शाखा प्रकारचा नॉनिओनिक सर्फॅक्टंट आहे. AP-प्रकारचे डिमल्सीफायरच्या तुलनेत, फरक असा आहे की AE-प्रकारचे डिमल्सीफायर हे लहान रेणू आणि लहान शाखा असलेल्या साखळ्यांसह दोन-स्टेज पॉलिमर आहे. आण्विक रचना सूत्र आहे: D(PO)x(EO)yH, जेथे: EO - पॉलीऑक्सिथिलीन: PO - पॉलीऑक्सिप्रोपिलीन: D - पॉलीथिलीन पॉलीमाइन; x, y - पॉलिमरायझेशनची डिग्री. जरी AE-प्रकारचे डिमल्सीफायर आणि AP-प्रकारचे डिमल्सीफायरचे आण्विक टप्पे खूप वेगळे आहेत, परंतु आण्विक रचना समान आहे, फक्त मोनोमर डोस आणि पॉलिमरायझेशन क्रम फरकांमध्ये. (१) संश्लेषणाच्या डिझाइनमध्ये दोन नॉन-आयनिक डिमल्सीफायर, वापरलेल्या सामग्रीचे डोके आणि शेपटी वेगवेगळी असते, परिणामी पॉलिमरायझेशन रेणूंची लांबी देखील वेगळी असते. (२) एपी-प्रकारचे डिमल्सीफायर रेणू द्विपक्षीय असते, ज्यामध्ये पॉलीथिलीन पॉलीमाइन इनिशिएटर असते आणि पॉलीऑक्सिथिलीन, पॉलीऑक्सिप्रोपिलीन पॉलिमरायझेशन ब्लॉक कोपॉलिमर तयार करण्यासाठी: एई-प्रकारचे डिमल्सीफायर रेणू द्विपक्षीय असते, ज्यामध्ये पॉलीथिलीन पॉलीमाइन इनिशिएटर असते आणि पॉलीऑक्सिथिलीन, पॉलीऑक्सिप्रोपिलीन पॉलिमरायझेशन दोन कोपॉलिमर तयार करण्यासाठी असते, म्हणून, एपी-प्रकारचे डिमल्सीफायर रेणूची रचना एई-प्रकारच्या डिमल्सीफायर रेणूपेक्षा लांब असावी. AE-प्रकार हा दोन-स्टेज मल्टी-ब्रँच स्ट्रक्चर क्रूड ऑइल डिमल्सीफायर आहे, जो अॅस्फाल्टीन क्रूड ऑइल इमल्शनच्या डिमल्सीफायिंगसाठी देखील अनुकूल आहे. बिटुमिनस क्रूड ऑइलमध्ये लिपोफिलिक सर्फॅक्टंटचे प्रमाण जितके जास्त असेल तितके स्निग्धता बल अधिक असेल, तेल आणि पाण्याच्या घनतेमधील फरक कमी असेल, इमल्शन डिमल्सीफाय करणे सोपे नसते. AE-प्रकार डिमल्सीफायरचा वापर इमल्शन जलद डिमल्सीफाय करण्यासाठी केला जातो आणि त्याच वेळी, AE-प्रकार डिमल्सीफायर हा एक चांगला अँटी-वॅक्स व्हिस्कोसिटी रिड्यूसर आहे. रेणूंच्या त्याच्या बहु-ब्रँच्ड रचनेमुळे, लहान नेटवर्क तयार करणे खूप सोपे आहे, ज्यामुळे कच्च्या तेलात आधीच तयार झालेले पॅराफिनचे एकल क्रिस्टल्स या नेटवर्कमध्ये पडतात, पॅराफिनच्या एकल क्रिस्टल्सच्या मुक्त हालचालीत अडथळा आणतात आणि एकमेकांशी कनेक्ट होऊ शकत नाहीत, पॅराफिनची निव्वळ रचना तयार करतात, कच्च्या तेलाची स्निग्धता आणि गोठणबिंदू कमी करतात आणि मेणाच्या क्रिस्टल्सचे एकत्रीकरण रोखतात, अशा प्रकारे अँटी-वॅक्सचा उद्देश साध्य होतो. |
एआर-प्रकार डिमल्सीफायर
| एआर-प्रकारचे डिमल्सीफायर अल्काइल फेनोलिक रेझिन (एआर रेझिन) आणि पॉलीऑक्सिथिलीन, पॉलीऑक्सिप्रोपिलीन आणि एक नवीन प्रकारचे तेल-विरघळणारे नॉन-आयनिक डिमल्सीफायर, एचएलबी मूल्य सुमारे 4 ~ 8, कमी डिमल्सीफायिंग तापमान 35 ~ 45 ℃ यापासून बनलेले आहे. आण्विक रचना सूत्र आहे: AR(PO)x(EO)yH, जिथे: EO-पॉलिओऑक्सिथिलीन; PO-पॉलिओऑक्सिप्रोपिलीन; AR-रेझिन; x, y, z-डिग्री पॉलिमरायझेशन.डिमल्सीफायर संश्लेषण प्रक्रियेत, एआर रेझिन इनिशिएटर म्हणून काम करते आणि लिपोफिलिक ग्रुप बनण्यासाठी डिमल्सीफायरच्या रेणूमध्ये प्रवेश करते. एआर-प्रकार डिमल्सीफायरची वैशिष्ट्ये अशी आहेत: रेणू मोठा नसतो, 5 ℃ पेक्षा जास्त कच्च्या तेलाच्या घनीकरण बिंदूच्या बाबतीत चांगला विरघळणे, प्रसार, प्रवेश प्रभाव, जलद इमल्सीफाइड पाण्याचे थेंब फ्लोक्युलेशन, एकत्रीकरण असते. ते 45 ℃ पेक्षा कमी तापमानात 50% ~ 70% पाण्याचे प्रमाण असलेल्या कच्च्या तेलातून 80% पेक्षा जास्त पाणी काढून टाकू शकते आणि 45 मिनिटे 50% ते 70% पाण्याचे प्रमाण असलेल्या कच्च्या तेलातून 80% पेक्षा जास्त पाणी काढून टाकू शकते, जे एसपी-प्रकार आणि एपी-प्रकार डिमल्सीफायरशी अतुलनीय आहे. |
पोस्ट वेळ: मार्च-२२-२०२२